به گزارش پایگاه خبری مناطق آسیا (آرنا) ، پویش فکری توسعه، رصدخانه توسعه را با هدف رصد منظم و مستمر ابعاد مختلف توسعه تأسیس کرده است. کتاب توسعه 1400 در حقیقت در پاسخ به این نیاز ملی یعنی «رصد روند تحولات ابعاد مختلف توسعه» تدوین شده است و تلاش کرده مبنا و پایه‌گذاری لازم برای تولید شاخص ترکیبی توسعه و سپس گزارش سالیانه آن را ایجاد کند. این گزارش هر ساله در 16 اردیبهشت‌ماه (یعنی جشن نیمه بهار) منتشر می‌شود.

در سال گذشته نیز گزارش مقدماتی 1399 منتشر شد که با مرور تلفیقی 13 شاخص اصلی توسعه و 124 نماگر وضعیت و روند توسعه ایران مورد بررسی قرار گرفت. در گزارش 1400 اما 380 شاخص و نماگر مورد استفاده قرار گرفته و با روش‌های علمی، شاخص ترکیبی جدیدی تولید شده که نمایش دقیق‌تر و کاملتری از وضعیت و روند توسعه ایران را ارائه می‌کند.

گام بزرگی که گزارش توسعه 1400 بر می‌دارد این است که تمام شاخص‌ها و نماگر‌هایی را که در دنیای امروز برای نمایش هر‌یک از مفاهیم توسعه وجود دارد، جمع‌آوری می‌کند و پس از غربالگری‌های لازم با روش علمی تجمیع کرده و شاخص ترکیبی توسعه را در 5 بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فردی و زیست‌محیطی تنظیم و محاسبه می‌کند. این شاخص به پشتوانه نظری «درخت مفاهیم توسعه» تنظیم شده است و با محاسبه این شاخص و مقایسه ایران با سایر کشورها می‌توان پاسخ سؤالات اصلی در حوزه توسعه را ارائه نمود. همچنین با واشکافی مجدد شاخص ترکیبی توسعه به ابعاد و شاخص‌های تشکیل‌دهنده، می‌توان فهمید که ایران دقیقاً در کدام بخش از توسعه، مشکلات و چالش‌های بیشتری دارد و در کدام بخش‌ها عملکرد بهتری داشته است.

گزارش توسعه 1400 در طول یک فرایند بلند‌مدت تدوین شده است. ابتدا تیم مطالعاتی رصدخانه توسعه با مطالعات نظری و مرور نظریات صاحب‌نظران خارجی و داخلی در حوزه توسعه به یک مجموعه مفاهیم دست یافتند که ذیل توسعه طبقه‌بندی می‌شوند. در مرحله بعد دسته‌بندی و طبقه‌بندی این مفاهیم انجام شد که با نظر اساتید در رشته‌های مختلف علمی این دسته‌بندی بارها اصلاح شد و نهایتا به درخت اولیه توسعه منجر شد. درختی که در آن همه مفاهیم موجود توسعه را جای داده بود. این درخت که از 6 قسمت اصلی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فردی، فرهنگی و زیست محیطی تشکیل می‌شد، برای اساتید مختلف در رشته‌های فوق ارسال گردید و نکات و اصلاحات آنها دریافت، تجمیع و اعمال شد و درخت ‌نهایی مفاهیم توسعه شامل 312 مولفه بدست آمد.

حال مهمترین ماموریت رصدخانه توسعه، یعنی «محاسبه‌پذیر ‌نمودن مفهوم توسعه» آغاز می‌شود. با توجه به اهمیت تحلیل جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشورها، در بین شاخص‌های جهانی هر آنچه با مفاهیم توسعه مرتبط بودند، جمع‌آوری شد و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. حدود 3000 شاخص و نماگر مختلف که ارتباط مفهومی با درخت توسعه داشتند شناسایی گردید. با غربالگری‌های متعدد برای حذف همپوشانی‌ها و ارتباط با مفاهیم درخت توسعه، در نهایت 380 شاخص و نماگر توسعه انتخاب شد. داده‌های این 380 شاخص برای 217 کشور جهان استخراج گردید که حدود 83 هزار داده را برای یکسال شامل می‌شد. با غربالگری کشورها از منظر داده‌های ناقص، 149 کشور انتخاب و شاخص ترکیبی توسعه برای آنها محاسبه شد.

بر اساس شاخص ترکیبی توسعه پویش، در مجموعِ 380 شاخص در سال 1400، ایران در رتبه 109 در بین 149 کشور جهان قرار گرفته است، که در بین کشورهای «توسعه در وضعیت هشدار» قرار دارد. یعنی ایران با نمره کلی 45 نزدیک به 9 نمره پایین‌تر از میانگین جهانی قرار گرفته است. در 7 سال گذشته، ایران از منظر اجتماعی با مثبت 8 درصد، بیشترین رشد را داشته و پس از آن منظر اقتصادی با مثبت 1.5 درصد قرار دارد و در مقابل در منظر سیاسی با منفی 10 درصد بیشترین تنزل را داشته است و پس از آن منظر زیست‌محیطی توسعه نیز با منفی 9 درصد، ناپایداری زیست‌محیطی در توسعه ایران را نمایش می‌دهد.

جزئیات تحلیل‌ها، نمودارها و شاخص‌های مختلف را در گزارش ملی توسعه 1400 می‌توانید دنبال کنید.